กลุ่มทอผ้าไหมบ้านดอนหญ้านาง หมู่ ๗ ตำบลดอนช้าง อำเภอเมืองขอนแก่น
หัตถกรรมท้องถิ่นที่ขึ้นชื่อของบ้านดอนหญ้านาง หมู่ ๗ ตำบลดอนช้าง อำเภอเมืองขอนแก่น จังหวัดขอนแก่น คือ ผ้าไหมทอมือ ที่ทำสืบทอดกันมาแต่โบราณ ปัจจุบันมีหน่วยงานต่างๆ เข้ามาช่วยเหลือสนับสนุน พัฒนาองค์ความรู้ ด้วยวิธีการใหม่ๆ และ ลวดลายที่ทันสมัย ประกอบกับความเข้มแข็งของชุมชน ทำให้ผ้าไหมบ้านดอนหญ้านาง นอกจากจะมีลายผ้าที่เป็นอัตลักษณ์ของตนเองแล้ว ยังเป็นกลุ่มผ้าไหมเพียงแห่งเดียวที่ขึ้นชื่อของอำเภอเมืองขอนแก่น จังหวัดขอนแก่น
กลุ่มทอผ้าไหมบ้านดอนหญ้านาง รวมกันเป็นกลุ่มเมื่อ พ.ศ. ๒๕๕๙ ประมาณ ๗ ปีมาแล้ว หน่วยงานเริ่มต้นที่ส่งเสริมในการรวมกลุ่มคือ สำนักงานพัฒนาชุมชนจังหวัดขอนแก่น โดยมีสมาชิกรวมทั้งหมด ๓๐ คน ซึ่งได้รับการสนับสนุนทั้งจากสำนักงานพัฒนาชุมชนจังหวัด สำนักงานพัฒนาชุมชนอำเภอ ศูนย์หม่อนไหมเฉลิมพระเกียรติฯ ขอนแก่น ในด้านอบรม ดูงานในแหล่งความรู้ต่างๆ การสนับสนุนไหมดิบ เป็นต้น ทำให้กลุ่มเติบโตและเข้มแข็งขึ้น รู้จักการทำไหมในทุกขั้นตอน และพัฒนาฝีมือให้มีมาตรฐานมากขึ้น
อีกทั้งตั้งแต่ปี ๒๕๖๐ ที่ผ่านมาจนถึงปัจจุบัน สาขาวิชาการบัญชี คณะวิทยาการจัดการ มหาวิทยาลัยราชภัฏเลย เป็นอีกหน่วยงานที่มีบทบาทสำคัญในการให้การสนับสนุนด้านองค์ความรู้ ผ่านการอบรมดูงาน การสนับสนุนอุปกรณ์ต่างๆ รวมทั้งส่งเสริมด้านการตลาด ที่สำคัญคือ ให้การสนับสนุนการพัฒนาลายที่เป็น อัตลักษณ์ของชุมชนบ้านดอนหญ้านาง ขึ้น ได้แก่
๑. ลายเครือหญ้านาง ซึ่งมี อาจารย์วีรวรรณ นามขวา จากวิทยาลัยการอาชีพขอนแก่น ออกแบบลายเครือหญ้านางในระยะเริ่มต้น และอาจารย์ดุสิต โพธิ์จันทร์ จากศูนย์ส่งเสริมอุตสาหกรรมภาค ๕ จังหวัดขอนแก่น พัฒนาลายเครือหญ้านางให้มีความโดดเด่นมากยิ่งขึ้น
๒. ลายกู่แก้ว ซึ่งออกแบบโดย อาจารย์ดุสิต โพธิ์จันทร์ จากศูนย์ส่งเสริมอุตสาหกรรมภาค ๕ จังหวัดขอนแก่น และกลุ่มทอผ้าไหมบ้านดอนหญ้านาง ร่วมกันออกแบบลายกู่แก้ว เป็นลายที่เกี่ยวเนื่องกับ อโรคยาศาล “กู่แก้ว” ซึ่งเป็นศูนย์รวมใจของชาวตำบลดอนช้าง
ความสำเร็จของกลุ่มการันตีได้จาก ๓ รางวัลใหญ่ที่ได้รับ ได้แก่ มาตรฐานผลิตภัณฑ์ชุมชน (มผช.) ตรานกยูงพระราชทาน และโอทอป ระดับ ๓ ดาว รวมทั้งทางสาขาวิชาการบัญชี คณะวิทยาการจัดการ มหาวิทยาลัยราชภัฏเลย กำลังอยู่ในช่วงดำเนินการจดลิขสิทธิ์ลายเครือหญ้านาง และลายกู่แก้ว และการจัดทำเพจเพื่อให้เป็นช่องทางการขายผลิตภัณฑ์ผ้าไหมทอมือแบบออนไลน์ให้กลุ่มทอผ้าไหมทอมือบ้านดอนหญ้านาง
กระบวนการผลิตไหมจนกระทั่งทอออกมาเป็นผืนสำเร็จ เป็นกระบวนการที่ซับซ้อนและใช้ระยะเวลายาวนาน รวมทั้งต้องใช้ความละเอียดอ่อนและใส่ใจในทุกขั้นตอน จึงทำให้ผ้าไหมมีราคาแพง อย่างไรก็ตาม ผ้าไหมทอมือเป็นผลิตภัณฑ์ที่มีคุณค่าในตัวเอง เพราะมีความสวยงาม มีความเลื่อมเงางามโดยธรรมชาติ และมีคุณสมบัติพิเศษที่ช่วยคลายร้อนได้ สวมใส่แล้วดูหรูหรา ภูมิฐาน ที่สำคัญเป็นภูมิปัญญาที่สืบทอดมาแต่โบราณ ที่สมควรช่วยกันอนุรักษ์ สืบสานให้อยู่ยืนนาน และสนับสนุนเพื่อเป็นรายได้เสริมให้แก่ชาวบ้านในชุมชน
ผู้สนใจผ้าไหมทอมือของกลุ่มทอผ้าไหมบ้านดอนหญ้านาง สามารถติดต่อผ่าน เฟสบุ๊คแฟนเพจ ชื่อ ผ้าไหมชิ้น บ้านดอนย่านาง ขอนแก่น เป็นเพจประชาสัมพันธ์หลักสำหรับผู้ที่สนใจสอบถามหรือสั่งซื้อผ้าไหม หรือสามารถติดต่อโดยตรงได้ที่ตัวแทนของกลุ่ม นางรัชดา วัดถัง โทร. ๐๘๕-๗๔๑-๔๑๑๘
อาจารย์เมชยา ท่าพิมาย จากสาขาวิชาการบัญชี คณะวิทยาการจัดการ มหาวิทยาลัยราชภัฏเลย ได้ดำเนินโครงการ “ยกระดับผลิตภัณฑ์ชุมชนท้องถิ่นเพื่อขยายตลาดภูมิปัญญา ผ้าไหมทอมือบ้านดอนหญ้านาง ตำบลดอนช้าง อำเภอเมืองขอนแก่น จังหวัดขอนแก่น” (๒๕๖๕-๒๕๖๖) เป็นโครงการระยะสุดท้าย ที่มีวัตถุประสงค์เพื่อ พัฒนาเทคนิคขั้นตอนการทอผ้าไหม และสนับสนุนมีช่องทางการขายสินค้าแบบออนไลน์ให้กลุ่มทอผ้าไหมทอมือบ้านดอนหญ้านาง ยังเป็นการส่งเสริมและพัฒนาวิสาหกิจชุมชนให้เข้มแข็งเพื่อเป็นแหล่งรายได้ที่ยั่งยืนในท้องถิ่น โดยขณะนี้ได้ดำเนินการพัฒนาลายใหม่ที่เป็นอัตลักษณ์ของชุมชน ซึ่งอยู่ในขั้นตอนการจดลิขสิทธิ์ และการจัดทำเพจเพื่อขายสินค้าออนไลน์ให้กับชุมชนบ้านดอนหญ้านาง
อาจารย์เมชยา ท่าพิมาย จากสาขาวิชาการบัญชี คณะวิทยาการจัดการ มหาวิทยาลัยราชภัฏเลย ได้ดำเนินโครงการ “ยกระดับผลิตภัณฑ์ชุมชนท้องถิ่นเพื่อขยายตลาดภูมิปัญญา ผ้าไหมทอมือบ้านดอนหญ้านาง ตำบลดอนช้าง อำเภอเมืองขอนแก่น จังหวัดขอนแก่น” (๒๕๖๕-๒๕๖๖) เป็นโครงการระยะสุดท้าย ที่มีวัตถุประสงค์เพื่อ พัฒนาเทคนิคขั้นตอนการทอผ้าไหม และสนับสนุนมีช่องทางการขายสินค้าแบบออนไลน์ให้กลุ่มทอผ้าไหมทอมือบ้านดอนหญ้านาง ยังเป็นการส่งเสริมและพัฒนาวิสาหกิจชุมชนให้เข้มแข็งเพื่อเป็นแหล่งรายได้ที่ยั่งยืนในท้องถิ่น โดยขณะนี้ได้ดำเนินการพัฒนาลายใหม่ที่เป็นอัตลักษณ์ของชุมชน ซึ่งอยู่ในขั้นตอนการจดลิขสิทธิ์ และการจัดทำเพจเพื่อขายสินค้าออนไลน์ให้กับชุมชนบ้านดอนหญ้านาง
กับผ้าไหมลายอัตลักษณ์ของบ้านดอนหญ้านางนั่นคือ ลายกู่แก้ว และลายเครือหญ้านาง
ความคิดเห็นของตัวแทนสมาชิกในกลุ่มทอผ้าไหมบ้านดอนหญ้านาง
นางสมพร มูลวารี
ประธานกลุ่มฯ อายุ ๖๖ ปี รู้จักการทำผ้าไหมมาตั้งแต่เด็ก เดิมทำใช้เองภายในครัวเรือน เมื่อหน่วยงานรัฐ คือ พัฒนาชุมชน และคณะวิทยาการจัดการ มหาวิทยาลัยราชภัฏเลย เข้ามาแนะนำเรื่องการตั้งกลุ่ม และการจัดอบรมให้ความรู้ด้านต่างๆ ทำให้ได้ความรู้ใหม่ๆ จากเดิมที่เคยทำแต่ลายโบราณ ก็รู้จักลายใหม่ๆ มากขึ้น รวมทั้งได้ประสบการณ์ ได้ประชุมร่วมกับกลุ่มอื่นๆ ได้เพื่อนใหม่ และมีรายได้เสริม ประมาณ ปีละ ๒-๓ หมื่นบาท
นางรัชดา วัดถัง
อายุ ๕๘ ปี เป็นอาจารย์สอนอยู่ที่โรงเรียนบ้านดอนหญ้านาง เคยทำผ้าไหมมาตั้งแต่อายุ ๒๐ ปี แต่เว้นช่วงไป เพิ่งมาเริ่มต้นทำใหม่ในช่วงที่เข้ากลุ่ม เดิมถนัดด้านการมัดหมี่ พอได้รับการอบรม การดูงาน ทำให้ได้ประสบการณ์มากขึ้น สามารถทำผ้าไหมได้ในทุกขั้นตอน ตั้งแต่การผลิตเส้นไหมจนถึงการทอผ้าผืนที่มีมาตรฐานขึ้น และได้เรียนรู้เรื่องการตลาด และทำให้มีรายได้เสริมเพิ่มขึ้น ประมาณ ปีละ ๒-๓ หมื่นบาท
นางไพจิต วงษ์คำคูณ
อายุ ๕๖ ปี เคยทอผ้าไหมมาตั้งแต่ยังเด็ก แต่ไม่เคยปลูกหม่อนเลี้ยงไหม รวมทั้งมัดลายไม่เป็น แต่พอมาเข้ากลุ่ม ได้รับการอบรมจากวิทยากรต่างๆ รวมทั้งการดูงาน การแลกเปลี่ยนประสบการณ์กับผู้เชี่ยวชาญในพื้นที่ต่างๆ ทำให้ปัจจุบันสามารถทำไหมได้เองในทุกขั้นตอนการผลิต รวมทั้งได้พบปะพูดคุยกับคนกลุ่มต่างๆ และยังมีรายได้เสริมเพิ่มขึ้นจากอาชีพเกษตรกร ประมาณ ๕-๖ หมื่นบาทต่อปี
นางบุญเพิ่ม สุขพวง
อายุ ๕๙ ปี เคยทำผ้าไหมมาตั้งแต่เด็ก แต่เว้นว่างไปตอนแต่งงาน แต่พอมาเข้ากลุ่มได้รับความรู้และประสบการณ์ใหม่ๆ มากขึ้น โดยเฉพาะเรื่องการย้อมสี เคยย้อมสีตก แต่ตอนนี้ย้อมสีไม่ตกแล้ว ได้เรียนรู้เรื่องการมัดลายใหม่ๆ ทันสมัย เช่น ลายแคน ลายกุญแจ ลายกู่แก้ว เป็นต้น การรวมกลุ่มทำให้รู้สึกมีความกระตือรือล้นในการทำผ้าไหมมากขึ้นกว่าเดิม ยังได้ออกสังคม พบปะผู้คน รวมทั้งมีรายได้เสริมประมาณปีละ ๒ หมื่นบาท
ขอขอบคุณข้อมูลจาก:
อาจารย์เมชยา ท่าพิมาย. สาขาวิชาการบัญชี คณะวิทยาการจัดการ มหาวิทยาลัยราชภัฏเลย.
นางสมพร มูลวารี. (วันที่ ๒๕ มีนาคม ๒๕๖๖). สัมภาษณ์. ประธานกลุ่มทอผ้าไหมบ้านดอนหญ้านาง หมู่ ๗ ตำบลดอนช้าง อำเภอเมือง จังหวัดขอนแก่น.
นางรัชดา วัดถัง. (วันที่ ๒๕ มีนาคม ๒๕๖๖). สัมภาษณ์. สมาชิกกลุ่มทอผ้าไหมบ้านดอนหญ้านาง หมู่ ๗ ตำบลดอนช้าง อำเภอเมือง จังหวัดขอนแก่น.
นางไพจิต วงษ์คำคูณ. (วันที่ ๒๕ มีนาคม ๒๕๖๖). สัมภาษณ์. สมาชิกกลุ่มทอผ้าไหมบ้านดอนหญ้านาง หมู่ ๗ ตำบลดอนช้าง อำเภอเมือง จังหวัดขอนแก่น.
นางบุญเพิ่ม สุขพวง. (วันที่ ๒๕ มีนาคม ๒๕๖๖). สัมภาษณ์. สมาชิกกลุ่มทอผ้าไหมบ้านดอนหญ้านาง หมู่ ๗ ตำบลดอนช้าง อำเภอเมือง จังหวัดขอนแก่น.
